Ανθρώπινα δικαιώματα (;)

“…όπως ακριβώς δεν υπάρχει δικαίωμα που να μην πρέπει να διατηρηθεί για όσο διάστημα είναι γενικά χρήσιμο για την κοινωνία να διατηρείται, έτσι δεν υπάρχει και δικαίωμα που να μην πρέπει να καταργηθεί, όταν η κατάργησή του είναι χρήσιμη για την κοινωνία.” (Μπερτράν Μπινός, Τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κριτική., μετ. Άρης Στυλιανού, επιμ. Γεράσιμος Βώκος, Αθήνα, εκδ. Πατάκη, 1997, σελ. 36.)  Τάδε έφη ο Jeremy Bentham (1748 – 1832), ο γνωστός Βρετανός ωφελιμιστής, στα Αναρχικά του Σοφίσματα. Όλο και περισσότερο, φαίνεται, η καταστρατήγηση των δικαιωμάτων, σήμερα, βρίσκει έρεισμα σε αυτή την ιδέα του Bentham ή απλώς την επιβεβαιώνει.

Το πρόβλημα φυσικά, πρωτογενώς, είναι ο ορισμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Είναι κοινωνικό προϊόν. Τα δικαιώματα είναι η οιονεί συλλογική αντίληψη μιας ανθρώπινης κοινότητας, εθνικής ή διεθνούς, για τον άνθρωπο και για όσα μπορούν να του συγχωρεθούν στο στίβο του κοινωνικού, ταξικού ανταγωνισμού. Έτσι, στο πλαίσιο της συναντίληψης για τον κοινωνικό άνθρωπο, υποτίθεται, συγχωρείται στα παιδιά ότι είναι παιδιά, στους ηλικιωμένους ότι είναι ηλικιωμένοι. Εξ ου και τα δικαιώματα των παιδιών και τα άλλα, των ηλικιωμένων. Η “ανθρωπιστική πρόοδος”, εν προκειμένω, συντελέστηκε μετά τον 19ο αιώνα, όταν, στα μεγάλα αστικά κέντρα στην Ευρώπη, κυρίως, αλλά και στην Αμερική, οι κατεξοχήν ευάλωτες ομάδες των μεγάλων πληθυσμών τους, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, υπέφεραν ήδη για δύο τουλάχιστον αιώνες από την “κοινωνική εξέλιξη”.

Χαρακτηριστικές “παροχές”, στο πλαίσιο της αναγνώρισης της ανάγκης για “προστασία” των αναξιοπαθούντων εκπροσώπων των ακραίων ηλικιών, ήταν το συνταξιοδοτικό σύστημα και η μαζικοποίηση της στοιχειώδους εκπαίδευσης. Έτσι, σύμφωνα με τη συλλογιστική του Bentham, εξυπηρετήθηκε το αίτημα της κατοχύρωσης χρήσιμων για την κοινωνία δικαιωμάτων. Για ποια κοινωνία πρόκειται, όμως; Για την κοινωνία των παιδιών και των ηλικιωμένων; Όχι προφανώς. Για το κοινωνικό κατεστημένο πρόκειται, που αναγνωρίζει και αποδίδει δικαιώματα όταν αυτό εξυπηρετεί την πρόθεση και τη μεθόδευση της διατήρησής του.

Οι εκφραστές της ίδιας “κοινωνίας”, σήμερα, της δυτικής, Ευρωπαϊκής, μεσούσης μιας οικονομικής κρίσης, κρίνουν ότι για το καλό της κοινωνίας, της ελληνικής ας πούμε, ως ευρωπαϊκής, πρέπει να περιοριστούν τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, τα ήδη καταστρατηγημένα, στην Ελλάδα, εδώ και πέντε χρόνια. Για χάρη και για τη σωτηρία ποιας κοινωνίας περιορίζονται τα δικαιώματα αυτά; Για χάρη, φυσικά, της κοινωνικής τάξης που θέλει τους συνταξιούχους περιττούς κοινωνούς στην κοινωνία που πληρώνει για τα χρέη των τραπεζών. Οι συνταξιούχοι δεν συνεισφέρουν στην αποπληρωμή των χρεών αυτών. Το αντίθετο: την καθυστερούν, αφού κοινωνικοί πόροι πηγαίνουν στις συντάξεις τους. Έσοδα του κοινωνικού κράτους δεκαετιών, κατατεθειμένα σε ταμεία συντάξεων, έπρεπε και αυτά, και πρέπει, να ξοδευτούν για την κάλυψη των ισολογισμών των τραπεζών.

Θύματα, φυσικά, θα πέσουν και τα παιδιά. Η μεταρρυθμιστική φρενίτιδα στην Εκπαίδευση, στην Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια και στην Κύπρο σήμερα, ενδεικτικά, αυτή τη σκοπιμότητα εξυπηρετεί: τον περιορισμό των κοινωνικών δαπανών για την παιδεία. Λιγότερα ειδικά μαθήματα, λιγότεροι εκπαιδευτικοί που τα διδάσκουν, λιγότεροι μισθοί που πληρώνονται.

Φυσικά, το επιχείρημα είναι “απλό”. Λιγότεροι που παράγουν, εξαιτίας της κρίσης, λιγότεροι φόροι που εισπράττονται, λιγότερες κοινωνικές δαπάνες που δικαιολογούνται, περισσότερα “κατοχυρωμένα” δικαιώματα που καταστρατηγούνται. Καλό είναι να εμπεδώσουμε το αξίωμα για την επιβεβλημένη καταστρατήγηση των δικαιωμάτων του Bentham. Όλο και περισσότερο θα το βρίσκουμε μπροστά μας. Μόνο που πρέπει να θυμόμαστε: τα δήθεν κατοχυρωμένα ανθρώπινα δικαιώματα είναι παραχωρημένα δικαιώματα όχι για το καλό της κοινωνίας γενικά, αλλά για το καλό της “κοινωνικής ειρήνης”, δηλαδή για χάρη της προστασίας των δικαιωμάτων, των απαράγραπτων, εκείνων που παίρνουν βίαια το δικαίωμα να έχουν περισσότερα από τους άλλους, και δεν περιμένουν να τους αναγνωριστεί τίποτε, και φυσικά όχι το δικαίωμα στη βία, στην απάτη, στο κοινωνικό έγκλημα…