Ελπίδα

Τίποτα δεν θυμίζει, σήμερα, όσα έλαβαν χώρα στην Ευρώπη και την Ελλάδα πριν λίγες ημέρες. Η Ευρώπη, η πρώην ανθελληνική, είναι σήμερα ύψιστα αλληλέγγυα. Αυτό καταδεικνύει ότι δεν εννοούσε κανένας – ούτε η Γερμανία – τα περί οριστικής απομόνωσης της Ελλάδας. Όλοι ήξεραν τις κρίσιμες προθεσμίες, οι “εταίροι” και εμείς. Με αυτές παιζόταν το παιχνίδι της διαπραγμάτευσης. Η Ελλάδα πίεζε με τα ληξιπρόθεσμα χρέη της του Ιουλίου, και οι “εταίροι” με τη στέρηση της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών. Θα κέρδιζε εκείνος που θα άντεχε περισσότερο. Θα ήταν οι “εταίροι”, που θα έσκαγε στα χέρια τους η αδυναμία της Ελλάδας να αποπληρώσει τα χρέη της; Ή θα ήταν οι Έλληνες, που η οικονομία τους βούλιαζε καθημερινά στη δυσχέρεια της έλλειψης της ρευστότητας; Τι ήταν πιο σοβαρό;

Αποδεικνύεται ότι πιο σοβαρή ήταν η πίεση που ασκούσε η Ελλάδα. Δεν εξηγείται διαφορετικά η “παράπλευρη” διαρροή της έκθεσης του Δ.Ν.Τ. για τη μη βιωσιμότητα του χρέους. Ήταν ο λόγος που το κείμενο της προκαταρκτικής συμφωνίας έκλεισε με τη μνεία στην αναδιάρθρωση του χρέους, που τώρα πια γίνεται σοβαρή και έντονη συζήτηση.

Στη διελκυστίνδα αυτή, που τραβούσε από τη μια η Ελλάδα και από την άλλη η Ευρώπη, οι δύο παίκτες δοκίμασαν τις δυνάμεις τους. Η Ευρώπη δοκίμασε την πολιτική της αντοχή, η Ελλάδα την οικονομική της. Οι Γερμανοί ήλπιζαν ότι θα εξοντώσουν οικονομικά την Ελλάδα, για να συνθηκολογήσει. Η ελληνική κυβέρνηση ήλπιζε ότι θα εξαντλήσει πολιτικά την Ευρώπη, για να υποχωρήσει. Και οι δύο παίχτες κατάλαβαν ο ένας τη δύναμη του άλλου. Γι’ αυτό, ταυτόχρονα, χαλάρωσαν την έλξη που ασκούσαν, και τώρα μοιάζουν και οι δύο να έχουν αφήσει το σκοινί στο έδαφος.

Προς το παρόν οι αντίπαλοι θα ανασυνταχθούν. Θ’ αρχίσουν πάλι να τεντώνουν το σκοινί αφού προετοιμαστεί καθένας κατάλληλα: οι Ευρωπαίοι ν’ αντέχουν την πολιτική πίεση, οι Έλληνες την οικονομική. Οι “εταίροι” έδωσαν στους Έλληνες την ευκαιρία να αναπνεύσουν οικονομικά. Οι Έλληνες στους “εταίρους” την ευκαιρία να αναπνεύσουν πολιτικά.

Για να κρίνουμε ποιος βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, πρέπει να μπορέσουμε να σκεφτούμε πώς είναι πιθανό να εξελιχθούν τα πράγματα για τα δύο στρατόπεδα στο άμεσο μέλλον. Ο Α. Τσίπρας έβαλε την υποθήκη της πολιτικής αποδόμησης των συντηρητικών διαχειριστών του οικονομικού κατεστημένου στην Ευρώπη. Η προοπτική της ευνοϊκής για την Ελλάδα πολιτικής αλλαγής στην Ευρώπη είναι μεσομακροπρόθεσμη. Η προοπτική της οικονομικής ανάκαμψης στην Ελλάδα το ίδιο.

Ευχής έργο, από την άποψη αυτή, είναι να συμπέσει η πολιτική αλλαγή στην Ευρώπη με την αρχή της οικονομικής ανάκαμψης στην Ελλάδα. Και τα δύο τα θεωρώ πολύ πιθανά. Αν ευοδωθεί η πρόβλεψη αυτή, ο Α. Τσίπρας θα έχει συμβάλει στην πολιτική αλλαγή στην Ευρώπη, και θα έχει δρομολογήσει την εναλλακτική οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα. Στο δεύτερο πεδίο, ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν θα περιοριστεί στη διαχείριση της οικονομικής ασφυξίας, όπως οι παραδοσιακοί μνημονιακοί διαχειριστές του φαύλου κύκλου της ύφεσης εξαιτίας της λιτότητας και του υπερβολικού δανεισμού. Στο πρώτο πεδίο, ο Α. Τσίπρας θα είναι διαρκώς παρών και στην Ευρώπη, στα γνώριμα πια γι’ αυτόν εδάφη, είτε με τη φυσική είτε με τη συμβολική του παρουσία.

Αυτό το αισιόδοξο σενάριο οπωσδήποτε με εκθέτει στην ίδια αφοριστική κριτική που εκτίθεται κάθε αισιόδοξη σκέψη, ακόμα και των ίδιων της των εμπνευστών. Η αφοριστική κρίση, όμως, είναι ενδεικτική για την τάση εκείνων που την αρθρώνουν να διατρέχουν απνευστί το μέλλον για να προλάβουν να επιστρέψουν γρήγορα στο παρελθόν, εκείνο που σε κανέναν δεν αρέσει. Για τους Έλληνες το στοίχημα, θεωρώ, είναι το εξής: στο τρένο που ξεκίνησε αυτές τις μέρες, πάλι, για την Ευρώπη, να βάλουμε ο καθένας κάτι από την Ελλάδα που δημιουργεί, που αντιστέκεται στην απαισιοδοξία…

Γιατί μέχρι τώρα δεν λειτούργησε έτσι; Οι Έλληνες είχαν πάψει να ελπίζουν. Αισθάνονταν πως ό,τι κι αν έκαναν δεν απέδιδε καρπούς. Η ηγεσία τους δεν τους ενέπνεε. Και τώρα; Τώρα θα έχουν να ελπίζουν ότι η ηγεσία τους ελπίζει. Ελπίζει; Οι επόμενες ημέρες και μήνες θα το δείξουν. Αν ο Α. Τσίπρας ελπίζει σε μια Ελλάδα καθαρή από την τοξική απελπισία των προηγούμενων πέντε τουλάχιστον χρόνων, οι Έλληνες θα το καταλάβουν!